Artvin, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nin doğusunda yer alan ve Artvin ilinin yönetim merkezi olan bir kenttir. Tarihi boyunca Klarceti adı verilen Gürcistan’ın bir parçası olan bölgede kurulmuştur. Şehir, hem kara hem de su yoluyla önemli bir ulaşım noktasıdır. Bir taraftan Erzurum, Bayburt, Ardahan ve Ardanuç’a bağlanırken, diğer taraftan Batum ve Hopa’ya ulaşım sağlar. Şehir, aynı zamanda Artvin ile Batum arasındaki Çoruh Nehri üzerindeki ticaret limanlarından biridir.
Artvin Tarihi
Artvin, antik dönemde Kolhis ve İberya krallıklarının sınırları içerisinde kalmıştır. Yunan mitolojisinde bahsedilen Fasis Nehri’nin Rioni değil, Çoruh olduğunu iddia eden bazı araştırmacılar vardır. Artvin’in Kolheti döneminde Tunç Çağı’nda kurulduğu düşünülmektedir. Klasik kaynaklara göre, Artvin, İÖ 8. yüzyılda Kimmerler, İÖ 7. yüzyılda İskitler tarafından işgal edilmiştir. İÖ 200 yılında İberya Krallığı’na, İÖ 119’da Pontus’a, İÖ 65 yılında ise Roma’ya bağlanmıştır. 1944 yılında yapılan kazılarda Artvin ve çevresinde MÖ 3500-2200 yılları arasına tarihlendirilen Kura-Aras Kültürü ile ilişkili yerleşim kalıntıları bulunmuştur.
Artvin, erken Orta Çağ’da Gürcistan’ın önemli bir bölgesi olan Tao-Klarceti içinde yer almıştır. 8-9. yüzyıllarda Gürcü kurapalatiler tarafından yönetilen Artvin, daha sonra birleşik Gürcistan Krallığı’nın bir parçası olmuştur. Birleşik Gürcistan Krallığı’nın dağılmasının ardından 13. yüzyılda Gürcü atabeglerin egemenliğine girmiştir. 16. yüzyılda Osmanlılar Tao-Klarceti’yi ele geçirmişler ve burada Çıldır Eyaleti’ni kurmuşlardır. Artvin bu eyaletin Nisf-i Livana adlı livasının (sancak) merkezi olmuştur. Artvin uzun süre Osmanlı hakimiyetinde kalmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda Ruslar Artvin’i ele geçirmiştir.
Bu savaştan sonra Artvin’den çok sayıda Gürcü göç etmiştir. Bu tarihten kısa bir süre önce, 1874’te Giorgi Kazbegi’nin belirttiğine göre Artvin şehrinde Gürcüler az sayıda olmasına rağmen arka sokaklarda hala Gürcüce konuşulmaktaydı. Artvin’in nüfusunda Ermeniler de önemli bir yer tutmaktaydı. Şehirde toplam 2.000 ev bulunmaktaydı. Bunların 100’ü Gregoryen Ermenilerine, 600’ü Katolik Ermenilerine, geri kalanları ise Müslümanlara aitti. Şehirde beş cami, dört Katolik ve bir Gregoryen kilisesi vardı. Şehrin ticareti Ermeniler tarafından yapılmaktaydı. Şehirde sekiz kahvehane ve 250 dükkân bulunmaktaydı. Evler dağın dik bir yamacına sıkışmış bir şekilde inşa edilmişti. Şehrin kenarlarında zeytinlikler, incir ağaçları arasında köy olarak adlandırılan yerleşimler vardı. 1882 yılında Artvin’de iki Ermeni Gregoryen, üç Ermeni Katolik kilisesi, üç deri fabrikası, yedi okul bulunmaktaydı. Rus yönetimi altında Artvin şehri Artvin ilinin (okrug) yönetim merkeziydi.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesiyle Artvin, 1918-1921 yılları arasında bağımsız olan Gürcistan’ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Sovyet Rusya, Artvin ve Ardahan bölgelerini Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti’nin bir parçası olarak kabul etti. 1921’de Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında Ankara Hükûmeti’nin Gürcistan hükûmetine 23 Şubat 1921’de verdiği nota doğrultusunda Gürcü birlikleri bölgeden çekildi. Türk birlikleri genel bir harekâtla Tao-Klarceti bölgesinin büyük bir kısmını (Artvin ve Ardahan) ile Batum’u ele geçirdi. Ancak Türk birlikleri Giorgi Mazniaşvili komutasındaki Gürcü ordusu tarafından Batum’dan püskürtüldü ve sadece Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye sınırları içinde yer aldı. 4 Ocak 1936 tarihinde yeni kurulan Çoruh ilinin adı, 17 Şubat 1956 tarihinde TBMM’de kabul edilen 6668 sayılı kanunla Artvin olarak değiştirilerek bu ilin merkezi yapılmıştır.
Artvin ilçeleri
Artvin, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nin doğusunda yer alan ve tarihi, kültürel ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir ildir. Artvin ilinin toplam dokuz ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçeler şunlardır:
Artvin: İlin merkezi olan Artvin, Çoruh Nehri’nin kıyısında kurulmuş bir kenttir. Artvin, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Klarceti’de yer almıştır. Şehirde çok sayıda tarihi eser, cami, kilise ve kale bulunmaktadır. Artvin’in en önemli doğal güzellikleri arasında Karagöl-Sahara Milli Parkı, Hatila Vadisi Milli Parkı ve Kafkasör Yaylası sayılabilir.
Ardanuç: İlin kuzeybatısında yer alan Ardanuç, Artvin’in en eski yerleşim yerlerinden biridir. Ardanuç, tarihte Gürcü atabeglerin yönetiminde kalmıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Ardanuç’un en önemli doğal güzellikleri arasında Ardanuç Baraj Gölü, Çiftekemer Köprüsü ve Mençuna Şelalesi sayılabilir.
Arhavi: İlin kuzeydoğusunda yer alan Arhavi, Karadeniz kıyısında kurulmuş bir ilçedir. Arhavi, tarihte Lazların yaşadığı bir bölge olan Lazika’da yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kilise, manastır ve köprü bulunmaktadır. Arhavi’nin en önemli doğal güzellikleri arasında Kamilet Vadisi, Cevizli Yaylası ve Fındıklı Çayı sayılabilir.
Borçka: İlin güneydoğusunda yer alan Borçka, Gürcistan sınırında kurulmuş bir ilçedir. Borçka, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Macaheli’de yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Borçka’nın en önemli doğal güzellikleri arasında Borçka Karagölü, Muratlı Baraj Gölü ve Maral Şelalesi sayılabilir.
Hopa: İlin doğusunda yer alan Hopa, Karadeniz kıyısında kurulmuş bir ilçedir. Hopa, tarihte Lazların yaşadığı bir bölge olan Lazika’da yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kilise, manastır ve köprü bulunmaktadır. Hopa’nın en önemli doğal güzellikleri arasında Kemalpaşa Yaylası, Mençuna Şelalesi ve Çamburnu Tabiat Parkı sayılabilir.
Kemalpaşa: İlin güneyinde yer alan Kemalpaşa, Artvin’in en yeni ilçelerinden biridir. Kemalpaşa, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Macaheli’de yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Kemalpaşa’nın en önemli doğal güzellikleri arasında Kemalpaşa Baraj Gölü, Kocabey Yaylası ve Kocabey Şelalesi sayılabilir.
Murgul: İlin batısında yer alan Murgul, Artvin’in en küçük ilçelerinden biridir. Murgul, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Klarceti’de yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Murgul’un en önemli doğal güzellikleri arasında Murgul Baraj Gölü, Murgul Maden Müzesi ve Murgul Şelalesi sayılabilir.
Şavşat: İlin güneybatısında yer alan Şavşat, Gürcistan sınırında kurulmuş bir ilçedir. Şavşat, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Klarceti’de yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Şavşat’ın en önemli doğal güzellikleri arasında Şavşat Karagölü, Papart Vadisi ve Balıklı Köyü sayılabilir.
Yusufeli: İlin güneyinde yer alan Yusufeli, Artvin’in en büyük ilçelerinden biridir. Yusufeli, tarihte Gürcistan’ın bir bölgesi olan Tao’da yer almıştır. İlçede çok sayıda tarihi kale, cami ve kilise bulunmaktadır. Yusufeli’nin en önemli doğal güzellikleri arasında Yusufeli Baraj Gölü, Altıparmak Dağları ve Çoruh Nehri sayılabilir.
Artvin'in en zengin ve en elit ilçesi hangisi?
Artvin’in ilçelerinin zenginlik ve elitlik düzeyini ölçmek için farklı göstergeler kullanılabilir. Bu göstergeler arasında (GSYH), kişi başına düşen gelir, sanayi faaliyetleri, eğitim düzeyi, sosyal hizmetler, ulaşım altyapısı, turizm potansiyeli gibi kriterler sayılabilir.
Artvin ilinin sanayi GSYH’si 2015 yılında 403 milyon TL iken, 2020 yılında 1.998 milyon TL’ye yükselmiştir. Bu artışın en büyük pay sahibi Hopa ilçesidir. Hopa, sanayi faaliyetleri açısından Artvin’in en gelişmiş ilçesidir. Hopa’da çay fabrikaları, balık unu fabrikaları, liman ve lojistik tesisleri bulunmaktadır.
Artvin ilinin nüfusu 2020 yılında 169.674 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu nüfusun % 67,6’sı şehirlerde, % 32,4’ü ise köylerde yaşamaktadır. Nüfusun en yoğun olduğu ilçe Hopa’dır. Hopa’nın nüfusu 2020 yılında 37.748 kişi olarak belirlenmiştir. Hopa’nın nüfus yoğunluğu ise km2 başına 1.006 kişi ile Türkiye ortalamasının (110 kişi) çok üzerindedir.
Artvin ilinin eğitim düzeyi açısından en gelişmiş ilçesi Arhavi’dir. Arhavi’de okur-yazarlık oranı % 99,3 ile Türkiye ortalamasının (% 97) üzerindedir. Arhavi’de ayrıca Artvin Çoruh Üniversitesine bağlı Arhavi Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır.
Artvin ilinin turizm potansiyeli açısından en önemli ilçesi Borçka’dır. Borçka, Karagöl-Sahara Milli Parkı, Muratlı Baraj Gölü ve Maral Şelalesi gibi doğal güzelliklere sahiptir. Borçka ayrıca Macahel Vadisi ile de ünlüdür. Macahel Vadisi, UNESCO tarafından biyosfer rezervi olarak ilan edilmiştir.
Bu bilgilerden yola çıkarak, Artvin’in en zengin ve en elit ilçesinin Hopa olduğunu söylemek mümkündür...
Artvin iline bağlı bir ilçe olan Hopa, Karadeniz Bölgesi’nde yer alan ve liman kenti olarak bilinen bir yerdir. Hopa, Gürcistan ile Türkiye arasındaki Sarp Sınır Kapısı’na yakın bir konumdadır.
Hopa ilçesi, Karadeniz’in kıyısında kurulmuş olup, çevresinde Kemalpaşa, Borçka, Murgul ve Arhavi ilçeleri bulunmaktadır. Hopa’nın nüfusu 2020 yılında 37.748 kişi olarak tespit edilmiştir. Hopa’nın nüfusunun büyük bir kısmını Lazlar, Hemşinliler ve Rize göçmenleri oluşturmaktadır.
Hopa, tarihi, kültürel ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir ilçedir. Hopa’da çok sayıda tarihi kilise, manastır ve köprü bulunmaktadır. Hopa’nın en önemli doğal güzellikleri arasında Kamilet Vadisi, Cevizli Yaylası ve Fındıklı Çayı sayılabilir. Hopa ayrıca çay üretimi ve balıkçılık gibi ekonomik faaliyetleriyle de tanınmaktadır.
Hopa ilçesi, hem Karadeniz hem de Gürcistan ile olan bağlantısıyla önemli bir ulaşım noktasıdır. Hopa Limanı, Türkiye’nin başlıca liman kentlerinden biridir. Hopa Limanı’ndan hem yurt içi hem de yurt dışı seferler düzenlenmektedir. Hopa ayrıca Sarp Sınır Kapısı ile Gürcistan’a açılan bir kapıdır. Sarp Sınır Kapısı, Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticaret ve turizm açısından büyük önem taşımaktadır.
