Astronot ve kozmonot terimleri, uzay uçuş programlarında görev yapan kişiler için kullanılır. Fakat bu iki terim neredeyse aynı anlama gelir. Ama Rusya ve ABD arasında yaşanan rekabet bu terimlere de yansıyor. Bu terimler, Ruslar ile Amerikalıların uzay çalışmalarındaki rekabeti sonucunda ortaya çıkar. Kozmonot nedir, nasıl olunur? İşte, merak edilen tüm detaylar...
Astronot ile Kozmonot terimlerinin ikisi de ‘bilimsel bir araştırma ve açıklama yapmakla görevli olan uzay insanı’ anlamına gelir.
Kozmonot nedir?
Kozmonot, Rus Uzay Ajansı’ndan eğitim ve sertifika almış uzay görevlilerine verilen isimdir. Kozmonot sözcüğü, Yunanca’da evren anlamına gelen kosmos ve denizci anlamına gelen nautes sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Türkçe’ye çevrildiğinde “evrenin denizcisi” demektir. Astronot ise, ESA, NASA, CSA veya JAXA gibi diğer uzay kurumlarından eğitim ve sertifika almış uzay görevlilerine verilen isimdir.
Astronot sözcüğü daha çok Amerika Birleşik Devletleri’nde, Kozmonot sözcüğü ise daha çok Rusya’da kullanılır. Bu iki sözcük işlevsel olarak benzer görünse de farklı uzay kurumlarının operasyonel faaliyetlerinde yer aldıkları için aralarında önemli farklılıklar vardır.
Kozmonot nasıl olunur?
Kozmonotlar, Rus Hava Kuvvetleri’nden mezun olan subay statüsünde olmaları gerekir. Astronotlar ise, askeri test pilotu okulundan mezun olmaları ve Fen Fakültesi'nin lisans derecesine sahip olmaları gerekir.
Kozmonotların 900 saatlik, astronotların ise, 1.500 saatlik uçuş deneyimine sahip olması çok önemlidir.
Kozmonot ile astronot arasındaki farklar nelerdir?
Astronot ve kozmonot, uzayda görev yapan insanlara verilen isimlerdir. Hangisinin hangi ülke tarafından yetiştirildiği ve sertifikalandırıldığı, bu isimleri belirler.
Astronotlar Amerika, Avrupa, Japonya ya da Çin’in uzay ajanslarından birinden mezun olurken, kozmonotlar sadece Rusya’nın uzay ajansından mezun olurlar. Astronotlar ve kozmonotlar Uluslararası Uzay İstasyonu’nda ortak çalışırlar. Ancak aralarında bazı farklılıklar vardır;
Astronotların uzay gemisi kullanabilmeleri için 40 yaşını geçmemiş, üniversite mezunu, fen ya da askeri pilotluk eğitimi almış, 180 cm’den kısa boylu ve en az 1500 saat uçuş deneyimi olan kişiler olması gerekir. Kozmonotların ise, Rus Hava Kuvvetleri’nden eğitimli, 900 saat uçuş deneyimi olan, 170 cm civarında boylu ve 30 yaşından büyük olmayan kişiler arasından seçilirler.
Astronotlar ve kozmonotlar aynı işi yapmalarına rağmen, uzay ajanslarının sahip oldukları teknoloji ve tecrübe farklı olduğu için iş yapma şekilleri de farklı olabilir. (Mesela, Ruslar Amerikalılardan daha çok uzay yürüyüşü yapmışlardır. Amerikalıların ise, daha gelişmiş bir teknolojileri vardır. Bu farklılıklar iş performanslarını da etkileyebilir.)
Uzay gemisi kullanmayan ama uzayda görev alan diğer astronot ve kozmonotlar için yaş ve boy gibi kriterler yoktur. Bunların profesyonel becerilerine bakılır.
Astronot olmak isteyenlerin ABD vatandaşı olması şarttır. Ancak Yükleme Uzmanı olarak çalışmak isteyenlerin ABD vatandaşı olması gerekmez. Bu kişilerin üç yıl tecrübeli olması yeterlidir.
Astronot ve kozmonot adayları mühendislik, fizik, biyoloji, matematik gibi çeşitli alanlarda üniversite diplomasına sahip olmalıdırlar. (Üniversitenin tanınırlığı ve kalitesi de adayların şansını artırır.)