Mercimek, baklagiller ailesine ait Lens cinsinin 4 türünden bir tanesidir. Mercimek adı, bu cinsin tüm türlerine verilir çünkü hepsi mercek biçiminde ve yenilebilir tohumlara sahiptir. Özellikle Anadolu ve Balkan mutfaklarında yaygın olarak kullanılır ve mercimek çorbası ile mercimek köftesi gibi özgün yemek çeşitleri vardır. Vatandaşlar mercimeğin ne zaman bulunduğunu merak ediyor. Bizde sizler için araştırdık. Haberimizde açıkladık...
Mercimek ne zaman bulundu?
Mercimeğin ne zaman bulunduğumerak konusu olmuş durumda. İddialara göre mercimek tarımın tarımın başlamasıyla tüketilmeye başlanan bakliyat türüdür. Kesin olarak bilinmesede bazı kaynaklarda Mureybıt kazı çalışmalarında bulunduğu M.Ö yaklaşık 10,500 yıllarında Kuzey Suriye'de bulunduğu söylenmektedir.Diğer kaynaklarda ise Anadolu ve yakın çevresinde ratlandğı iddia edilmektedir. Mercimek yıllar öncesinden bu yana temel besin kaynaklarından biri olmuştur.
Mercimek, tarih öncesi dönemlerden beri var olan bir besindir. Yunanistan’ın Franchthi Mağarası’nda, yaklaşık 9.500 ila 13.000 yıl öncesine ait katmanlarda; Suriye’nin Mureybet ve Tell Abu Hureyra bölgelerinde Mezolitik dönemin sonlarında; ve MÖ 8000 civarında Eriha’da keşfedilmiştir. Ayrıca, MÖ 2400 yılına tarihlenen Teb Nekropolü’ndeki kraliyet mezarlarında da mercimek izlerine rastlanmıştır. Eski Yunan komedi yazarı Aristofanes, mercimek çorbasını en lezzetli yemek olarak nitelendirmiştir. Roma dönemine ait bir yemek kitabı olan Apicius’ta ise kestaneli mercimek çorbası tarifine yer verilmiştir.
Kutsal kitaplarda da mercimek çorbasına atıflar bulunur. İncil’de, Yaratılış Kitabı’nın 25:30-34 ayetlerinde, Esav’ın kardeşi Yakup’un pişirdiği kırmızı mercimek çorbasını o kadar çok beğendiği anlatılır ki, bu yemeğin karşılığında ilk doğan oğul haklarından vazgeçer. Yahudi geleneğinde ise, yas dönemlerinde servis edilen mercimek çorbası, hayatın sürekliliğini ve döngüsünü simgeleyen yuvarlak formuyla anlam kazanır.
Mercimek kim icat etti?
Mercimek, tarımsal tarihin en başlarından itibaren bilinen ve yetiştirilen bir tahıldır, bu yüzden onu bir icat olarak nitelendirmek doğru olmaz. Kırmızı mercimeğin bulunuşuyla ilgili rivayetlere göre, bu keşif yaklaşık 3900-4000 yıl önce, fakir bir çiftçi ailesinin kızı olan Asurlu Akubu tarafından yapılmıştır. Mercimek, Orta Asya başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde çeşitli kültürlerde değerli bir gıda olarak kabul edilir. Türkiye’de de mercimek, özellikle Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilir ve tüketilir.
Mercimek çeşitleri
Kahverengi mercimek: Küçük taneli ve tatlı bir aromaya sahip olup, pişirme sırasında fazla yumuşamaz. Aromaları hapsedebilir ve sulu yemeklerde 25 dakika, salatalarda 35 dakika, çorbalar içinse 50 dakika pişirilmesi önerilir. Özellikle Arap mutfağının Müceddere yemeğinde tercih edilir.
Kırmızı mercimek: Kabuksuz ve yüksek nişasta içeriğiyle bilinir. Salatalar için 8 dakika, püre ve çorbalar için düdüklü tencerede 10 dakika, normal tencerede ise 30-40 dakika pişirilmelidir.
Sarı mercimek: Kabuksuzdur ve fındık benzeri bir lezzete sahiptir. 8 dakikadan uzun süre pişirildiğinde yapısı bozulur, bu nedenle özellikle püre yapımında kullanılır.
Yeşil mercimek: Yeşil mercimek ise pişirildiğinde şeklini korur, fındık gibi bir tadı vardır ve aromaları iyi absorbe eder. Salatalar için 30 dakika, yemekler için 40 dakika pişirme süresi uygundur. Pişirme esnasında kabuğunun patlaması normaldir ve hem yemek hem de püre yapımı için idealdir.
Mercimek hangi yöreye ait?
Türkiye’nin çeşitli mutfak kültürlerinde yer alan mercimek, birçok bölgede yetişen bir baklagil türüdür. Mesela, Gaziantep bölgesi, ünlü mercimek köftesinin tarifine ev sahipliği yapar. Kırmızı mercimek ağırlıklı olarak Güneydoğu Anadolu’da, yeşil mercimek ise Orta Anadolu’da bulunur. Ülkenin mercimek hasadının önemli bir bölümü Şanlıurfa, Mardin ve Diyarbakır’da yapılmakta olup, Nevşehir, Aksaray, Konya, Manisa, Ankara, Çorum ve Yozgat gibi şehirlerde de yetiştirilmektedir.
Mercimeğin faydaları
Mercimek, cilt sağlığını koruma ve kemikleri kuvvetlendirme konusunda yardımcı olur. Açlık hissini kontrol altına alarak tokluk sağlayan proteinler içerir, bu da kilo vermeyi hedefleyenler için ideal bir gıda seçeneği sunar. Çölyak hastaları ve glütensiz diyet uygulayanlar için uygun olan mercimek, glütensiz bir besindir.
Kronik Hastalıklarla Mücadele Düzenli mercimek tüketimi, obezite, kalp rahatsızlıkları, diyabet ve meme kanseri gibi hastalıklara karşı vücut direncini artırır ve bu hastalıklara yakalanma riskini düşürür. Polifenoller içeren mercimek, hücre hasarlarına karşı savaşır ve beyin sağlığını korur. Ayrıca, diyabet hastalarının kolesterol düzeylerini iyileştirebilir ve antioksidan özellikleriyle kanser gelişimini engelleyebilir.
Tansiyonu Dengeleme Yüksek potasyum içeriğiyle kırmızı mercimek, yüksek tansiyonun zararlı etkilerine karşı koruma sağlar. Kan basıncını düzenleyen ve yüksek protein içeren mercimek, kırmızı ete alternatif bir besin kaynağıdır.
Kalp Sağlığını İyileştirir Mercimekte bulunan folat, kalp sağlığını korur ve kırmızı kan hücrelerinin oluşumuna yardımcı olur. Hamilelik döneminde bebek gelişimi için sıkça tüketilen mercimek, folat, demir ve B1 vitamini içerir. Kötü kolesterolü düşürür, kan basıncını dengeleyerek kalp hastalığı riskini azaltır.
Sindirim Sistemine Faydaları Lif içeriğiyle bağırsaklardaki faydalı bakterileri besler ve sindirim sisteminin düzenli çalışmasına katkıda bulunur. Lif ayrıca kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.
