Antep fıstığı ağacının ana vatanı Orta Doğu ve Orta Asya'dır. Arkeolojik kanıtlar Antep fıstığının MÖ 6750 tarihlerinde tüketilmiş olduğunu göstermektedir. Theophrastus onu Baktriya'dan badem-benzeri yemişler içeren menengiç-benzeri bir ağaç olarak tanımladı. Antep fıstığı, protein, yağ, karbonhidrat, lif, vitamin ve mineraller açısından zengin bir besindir. Yüksek lif içeriği sayesinde sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca, içerdiği antioksidanlar, kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur. Antep fıstığı, çiğ, tuzlanmış, kavrulmuş veya öğütülmüş olarak tüketilebilir. Tatlılarda, pastalarda, kurabiyelerde, dondurmalarda ve salatalarda kullanılır. Ayrıca, Antep fıstığı ezmesi ve yağı da yaygın olarak kullanılmaktadır.
Gaziantep ilinde en güzel antep fıstığı hangi ilçede yetişir?
Antep fıstığı, dünyada Batı Asya, Akdeniz Bölgesi ve Yakındoğu gibi bölgelerde yetişen bir kuruyemiş türüdür. Ülkemizde ise en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde üretilir. Antep fıstığı üretiminde diğer önemli bölgeler ise Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara’dır. Üretimin büyük bir kısmını karşılayan iller ise Gaziantep, Siirt, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve Adıyaman’dır. Antep fıstığı yetiştiriciliği Türkiye’de 1948 yılı sonlarında Ceylanpınar Devlet Çiftliği’nde başlamıştır. Bu çiftlik bugün de 43 bin dekarlık bir alanı Antep fıstığı araştırmalarına ayırmıştır.
Gaziantep’te hangi ilçede en güzel Antep fıstığının yetiştiğine dair net bir yanıt vermek mümkün değil. Çünkü Gaziantep’in çeşitli ilçelerinde çeşitli Antep fıstığı türleri yetişiyor. Bu türlerin tat, büyüklük, verim ve kalite bakımından farklı özellikleri var. Bu yüzden en güzel Antep fıstığını seçmek için kişisel beğeni ve tercihler etkili oluyor. Fakat Boz iç, Antep fıstığının en özel ve en nefis türüdür. Antep fıstığı olgunlaşmadan bir ay önce hasat edilir. Boz iç antepfıstığı, normal fıstık içinden farklı olarak daha yeşil bir renge sahiptir.
Antep Fıstığının Faydaları Nelerdir?
Antep fıstığı, hem sağlığımıza hem de damak tadımıza hitap eden bir kuruyemiş çeşididir. Antep fıstığının sağlığımız için sağladığı yararlar şöyle sıralanabilir:
- B6 vitamini bakımından zengindir. Bu vitamin, vücudumuzun savunma sistemini güçlendirir, kan şekerimizi dengeler ve kandaki oksijen taşıyıcı hemoglobin molekülünün yapılmasına katkıda bulunur .
- Sağlıklı yağlar içerir. Bunların arasında en önemlisi tekli doymamış yağ asidi olan oleik asittir. Oleik asit, kalbimizi korur ve kolesterol seviyelerimizi iyileştirir .
- Protein ve lif kaynağıdır. Sindirim sistemimizi rahatlatır, bize tokluk verir ve fazla yemek yeme riskimizi düşürür .
- Mineral ve vitamin deposudur. Magnezyum, fosfor, potasyum, demir, çinko ve B vitaminleri gibi birçok hayati mineral ve vitamini bize sağlar .
- Antioksidanlar açısından zengindir. Vücudumuzu serbest radikallerin olumsuz etkilerinden korur ve yaşlanma sürecini geciktirir . Göz sağlığımız için çok önemli olan iki antioksidan olan lutein ve zeaksantin en çok antep fıstığında bulunur.
- Kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olur. İçindeki antioksidan maddeler, glikasyon adı verilen zararlı bir süreci azaltır. İçindeki lif ve protein, kan şekerimizin daha dengeli bir şekilde seyretmesine yardımcı olur.
- Kilo kontrolüne yardımcı olur. Aşırıya kaçmadan tüketildiğinde, antep fıstığı bize tokluk hissi verir ve atıştırma ihtiyacımızı azaltır.
Antep fıstığının faydalarından faydalanmak için günde 1 avuç (yaklaşık 30 gram) kadar yemek yeterlidir. Fakat fazla yemek kalori alımımızı artırabilir ve kilo almamıza sebep olabilir. Bu yüzden antep fıstığı tüketiminde ölçülü davranmak gerekir.
Türkiye’de Yetiştirilen Antep Fıstık Çeşitleri Nelerdir?
Antep fıstığı, ülkemizin değişik bölgelerinde farklı çeşitleriyle yetişen bir kuruyemiş türüdür.
Antep fıstığının en bilinen çeşitleri şunlardır:
Ohadi: En geç olgunlaşan Antep fıstığı çeşitlerinden biridir. Büyük taneli olduğu için kuruyemiş olarak daha çok tercih edilir.
Kırmızı: Erken olgunlaşan bu Antep fıstığı, Gaziantep’in yüksek kesimlerinde daha çok yetişir. Eylül ayının başında hasat edilen bu fıstığın kendi içinde de birçok alt çeşidi vardır.
Uzun: Gaziantep’in en meşhur Antep fıstığı çeşitlerinden biri uzundur. Harika tadıyla dünyaca ünlü olan bu fıstık, diğer çeşitlere göre daha geç olgunlaşır. Ancak kolay açılabilen büyük taneli yapısıyla gıda sektörünün hemen her alanında kullanılabilir.
Siirt: Çatlak yapısı ve büyük taneleriyle dikkat çeken bu fıstık, Siirt’in yanında Şanlıurfa’da da geniş bir alanda üretilir. Ayrıca dünya pazarında da çok önemli bir yeri vardır.
Barak Yıldızı: Antep fıstığının yeşil ve koyu içli çeşitlerinin başında barak yıldızı gelir. Gaziantep’in yaylalarında yetişen bu ürünün olgunlaşması genellikle Ağustos ayının ilk haftalarını bulur.
Halebi: Ilık ve sıcak iklimlerde yetişebilen bu fıstık kalite bakımından çok idealdir. Verimi diğer çeşitlere nazaran düşük olsa da hem gıda sektöründe hem de kuruyemiş olarak kullanılabilir.
Antep fıstığının bunların dışında daha birçok farklı çeşidi de bulunmaktadır. Mümtaz, Çakmak, Beyaz Ben, Değirmi, Sultani, Keten Gömleği, Sefidi, Vahidi ve Hacı Şerifi bunlara örnek olarak verilebilir.
