Usta oyuncu Nuri Alço geçtiğimiz yıl memleketi Eskişehir'de rahatsızlanmıştı. Yapılan muayenelerde beyin kanaması geçirdiği öğrenilmişti. Bu haberin gündeme gelmesinin ardından Nuri Alço’nun hayatını merak edip araştıranlar ünlü oyuncunun Pomak kökenli olduğunu öğrenmişti.
Bunun üzerine birçok kişi Pomak nedir ve kimlere denir gibi soruların cevabını merak etmeye başladı. Bu soruların cevaplarını ve daha fazlasını sizler için araştırdık.
Pomak Nedir?
Nuri Alço’nun hayranları, usta oyuncunun baba tarafından Pomak kökenli olduğunu öğrenmişti. Bu kelimeyi ilk kez duyan pek çok kişi Pomak nedir sorusuna cevap aramaya başladı.
Pomak kelimesinin kökeniyle ilgili çeşitli iddialar bulunsa da henüz kesin bir sonuca varılamadı. Bazı kaynaklara göre Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlara düzenlediği seferlerde bazı Slavlar keşif ve öncü kuvvet ekibi olarak hizmet verdi.
Bu nedenle diğer Slavlar da onlara Slavca yardımcı anlamına gelen “pomagaç” demeye başladı. “Pomagaç” sözcüğü de zaman içinde değişim göstererek Pomak kelimesine dönüştü.
Diğer bir iddiaya göre de Pomak sözcüğünün kökeni, Türkçe yamak kelimesinden geliyor.
Osmanlı İmparatorluğu, Balkanları hakimiyeti altına aldıktan sonra bölgede konar göçer şekilde yaşamlarını sürdüren yörük topluluklarını orduya aldı.
Daha sonra bu topluluğa Balkan Müslümanlarının oluşturduğu yardımcı kuvvet anlamında yamak adı verildi. Bu kelime de zaman içinde değişim göstererek Pomak haline geldi.
Pomak Kimlere Denir? Pomaklar Türk Mü Slav Mı?
Pomak nedir sorusuna yanıt bulanlar, bu kelimenin kimler için kullanıldığını ve Pomakların Türk olup olmadığını da öğrenmek istiyor.
Türkiye’nin batısında, Bulgaristan, Makedonya’nın bazı bölgelerinde birçok Müslüman Slav yaşıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’a düzenlediği seferler sırasında Müslümanlığı seçen bu topluluklara Pomak denir.
Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarında ilk kez 19. yüz yılda bahsedilen Pomakların asıl kökeni ve Türk olup olmadıkları hakkında henüz kesin bir bilgi yoktur.
Ancak Pomakların kökeni hakkında iki tane teori bulunuyor. Bu teorilerden ilki Pomakların, Slav asıllı olduğudur. Slavca konuştukları için Müslümanlığı kabul etmiş Bulgar, Sırp veya diğer Slav halklarından biri oldukları yönünde iddialar bulunuyor.
Bazı kaynaklar ise bu iddialara karşı olarak Pomakların 11. yüz yıl dolaylarında Orta Asya ve Kafkaslardan Balkanlara göç eden Kıpçak Türkleri olduğunu savını öne sürüyor.
Bu iddiaya göre Balkanlara yerleşen Kıpçak Türkleri, uzun yıllar süren Slav akınlarının ardından Slav nüfusun bölgede çoğalmasıyla ana dillerini kaybettiler. Zaman içinde de Hristiyanlık dinine geçtiler.
Slav etkisiyle ana dilleri ve dinlerini kaybetmelerine rağmen eski adetlerini ve geleneklerini sürdürmeye devam ettiler. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun Balkanlara düzenlediği seferler sonucunda bölgede hakimiyet kurmasının ardından tekrar Müslümanlığa döndüler.
Pomaklar günümüzde Türkiye, Arnavutluk, Bulgaristan, Kuzey Makedonya ve Yunanistan’da yaşıyor.
Pomakların ülkemizde yaşadığı şehirlerden bazıları şu şekildedir:
- Aydın
- Bilecik
- Çanakkale
- Edirne
- Eskişehir
- İzmir
- Kırklareli
- Konya
- Manisa
- Tekirdağ
Pomak Adetleri Nelerdir?
Pomak nedir ve kimlere denir sorularının ardından merak edilen diğer bir konu ise Pomak adetlerinin neler olduğudur.
Pomakların adetlerinin birçoğu bizimkilere benzerdir. Pomakların da gelin alayı, kına gecesi, Ramazan Bayramı ve Hıdırellez gibi adetleri var.
Türk adetlerinden farklı olanların iki tanesi aşağıdaki gibidir:
- Hoca Gezeği
- Gelin Boyama
Pomak adetlerini daha yakından inceleyelim…
Hoca Gezeği
Ramazan ayında uygulanan bu gelenekte teravih namazını kıldıran imamın iftar yemeğini her gün farklı bir aile hazırlar. Hazırlanan bu yemeğe de gezek adı verilir.
Gelin Boyama
Gelin boyama adeti, Pomak kültüründeki düğünlerde oldukça önemli bir yer tutar. Düğün günü yapılan süslemeden önce doğal maddelerden oluşturulan boyalar hazırlanır.
Daha sonra çoğunlukla geleneksel motiflerden oluşan desenler seçilir. Son olarak aile büyükleri ya da topluluktaki diğer kadınlar gelinin yüzünü süslemeye başlar. Gelinin arkadaşlarının ise sadece alınları süslenir.
Süsleme işlemi sırasında da şarkılar ve türküler söylenip dualar okunur.
Pomak nedir, kimlere denir, Pomaklar Türk mü Slav mı, Pomak adetleri nelerdir sorularını sizler için yanıtladık.
